หลายๆคนคงเคยได้ยินคำว่า ฟันคุด ผ่านหูกันมาบ้างแน่ๆ แต่อาจจะไม่รู้ว่าฟันคุดคืออะไร ทำไมใครๆก็ต้องผ่าฟันคุด แล้วฟันคุดขึ้นกันทุกคนหรือไม่ วันนี้เราจะพาทุกคนไปรู้จักฟันคุดกันค่ะ พร้อมทั้งวิธีจัดการหากเรามีฟันคุดขึ้นด้วย รวมไปถึงข้อแตกต่างระหว่างการถอนฟันคุดและผ่าฟันคุดว่าแตกต่างกันยังไง
จัดฟันสามารถแก้ปัญหาฟันห่างจริงหรือไม่ เรามาทำความเข้าใจไปพร้อมๆกันค่ะ
ฟันคุด คืออะไร
เรามาทำความรู้จักฟันคุดกันก่อน ฟันคุดหรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า wisdom tooth เป็นฟันกรามซี่ในสุด จะมีทั้งหมด 4 ซี่ด้วยกัน แบ่งเป็นด้านบนและล่างของทั้งฝั่งซ้ายและขวา โดยเป็นฟันที่ไม่สามารถขึ้นได้ตามปกติเพราะมีพื้นที่ให้ฟันขึ้นมาได้ไม่เพียงพอ หรืออาจโผล่ขึ้นมาได้เพียงบางส่วน หรือถูกฝังอยู่ในกระดูกขากรรไกรทั่งซี่
ฟันคุดแบ่งชนิดของออก ตามความสัมพันธ์กับฟันข้างเคียง ดังนี้
- ฟันคุดที่หันส่วนครอบฟันเข้าหาฟันกรามแท้ซี่ที่สองเราเรียกว่า angular impaction ซึ่งเป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด
- ฟันคุดที่หันส่วนครอบฟันออกเราเรียกว่า Distoangular impaction หรือ Distal impaction
- ฟันคุดขึ้นในแนวนอนเราเรียกว่า Horizontal impaction
- ฟันคุดขึ้นได้ตรงๆ เราเรียกว่า Vertical impaction
หากมีฟันคุดต้องทำอย่างไร
ทันตแพทย์มักจะแนะนำให้เราเอาฟันคุดออก ไม่ว่าจะเป็นประเภทใดก็ตาม เนื่องจากบริเวณที่เป็นฟันคุดมักจะทำความสะอาดได้ยาก และบริเวณช่องว่างระหว่างฟันคุดกับฟันซี่ข้างเคียงก็อาจเป็นแหล่งสะสมของเศษอาหารได้ ซึ่งนั้นก็อาจจะก่อให้เกิดฟันผุ หรือมากไปกว่านั้นการมีฟันคุดขึ้นก็อาจทำให้เหงือกที่คลุมฟันอักเสบจนเป็นโรคเหงือกได้ด้วย
ทันตแพทย์จะมีวิธีหลักๆในการเอาฟันคุดออกอยู่ 2 วิธี ดังนี้
- ถอนฟันคุด
ถอนฟันคุดจะใช้ในกรณีที่ฟันโผล่ขึ้นมาแล้วบางส่วน วิธีนี้ไม่ต้องมีการผ่ากระดูกหรือเปิดเหงือก และเจ็บน้อยกว่าการผ่า การถอนฟันคุดความเจ็บปวดจะพอๆกับ การถอนฟัน และใช้เวลาเพียงไม่นานในการฟื้นตัว
- ผ่าฟันคุด
ผ่าฟันคุดจะทำเมื่อฟันยังไม่โผล่หรือโผล่มาเพียงนิดเดียว ทันตแพทย์ต้องเปิดเหงือก และหาตำแหน่งที่ฟันคุดฝังอยู่ให้เจอ จากนั้นทันตแพทย์จะทำการกรอกระดูกแบ่งฟันคุดออกเป็นชิ้นๆ เพื่อให้แผลที่จะนำฟันคุดออกมามีขนาดเล็กที่สุด
ฟันคุดขึ้นต้องถอนหรือผ่าอะไรดีกว่ากัน
จริงๆแล้ว ทั้ง 2 วิธีล้วนดีด้วยกันทั้งนั้นเพราะเป็นการรักษาเอาฟันคุดออก แต่ถ้าสามารถเลือกได้ว่าแบบไหนดี คำตอบก็คงไม่พ้นการถอนฟันคุดแน่ เพราะใช้เวลาไม่นาน เจ็บเหมือนแค่ถอนฟันเท่านั้น และราคาก็ถูกกว่าอีกด้วย
เนื่องจากขั้นตอนไม่ซับซ้อนมากนัก แต่อย่างไรก็ตามเราไม่สามารถเลือกได้หรอกค่ะ ว่าจะใช้วิธีไหน เพราะโดยทั่วไปแล้วทันตแพทย์จะเป็นคนแนะนำว่าเราควรจะทำการถอนฟันคุด หรือผ่าฟันคุด เพราะในบางกรณีก็ไม่สามารถเอาฟันคุดออกได้โดยใช้การถอนเท่านั้น จึงจำเป็นต้องทำการผ่าฟันคุดแทน
ฟันคุดขึ้นต้องถอนหรือผ่าอะไรดีกว่ากัน
1. หลังจากการผ่าฟันคุดหรือถอนฟันคุดเสร็จแล้ว อาจจะมีเลือดออกมาจากแผลได้ เราควรจะกลืนเลือดและน้ำลายเข้าไป ไม่ควรอมหรือบ้วนทิ้ง เนื่องจากจะทำให้เลือดออกมามากและนานกว่าปกติ
2. ระหว่างนี้ไม่ควรพูดหรือทำกิจกรรมใดๆ ที่ต้องออกแรงมาก รวมถึงยังไม่ควรนอนราบ เพราะเวลาหลับอาจมีน้ำลายและเลือดไหลออกมาจากปากได้
3. ควรรับประทานอาหารอ่อนๆ เช่น ก๋วยเตี๋ยว ซุป ข้าวต้ม ที่ไม่แข็งมากประมาณ 2-3 วัน หลังจากนั้นสามารถรับประทานอาหารตามปกติได้
4. แปรงฟันได้ตามปกติ แต่ควรระมัดระวังและหลีกเลี่ยงบริเวณที่เพิ่งผ่าหรือถอนฟันคุดมาทั้งนี้เนื่องจาก ถ้าไม่แปรงฟัน อาจทำให้มีเศษอาหารตกค้างก่อให้เกิดแบคทีเรียและแผลหายช้าขึ้นได้
5. ปฎิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด รับประทานยาตามที่ทันตแพทย์สั่ง และหากมีอาการผิดปกติอื่นๆ ควรไปพบแพทย์ในทันที
ถอนฟันคุด-ผ่าฟันคุดควรทำก่อนหรือหลังจัดฟัน
โดยทั่วไปแล้วก่อนการเริ่มจัดฟัน ทันตแพทย์จะทำการตรวจสุขภาพช่องปาก รวมไปถึงการ x-ray ฟันเพื่อตรวจหาฟันคุดก่อนการจัดฟันอยู่แล้ว ดังนั้นหากตรวจพบทันตแพทย์ก็จะทำการผ่าฟันดังกล่าวออกก่อนเริ่มจัดฟัน ยกเว้นแต่แผนของการจัดฟันจะสามารถทำให้นำฟันคุดมาใช้งานได้ หรือทำให้ฟันคุดขึ้นได้ง่ายขึ้น
ถอนฟันคุด-ผ่าฟันคุดเจ็บไหม
หากจะบอกว่าไม่เจ็บ คงไม่มีใครเชื่อแน่ๆ ดังนั้นการเตรียมใจรับความเจ็บปวดที่จะเกิดขึ้นก็เป็นเรื่องที่ดี แต่ก็ไม่ต้องกลัวจนเกินไปเพราะการผ่าฟันคุด หรือ ถอนฟันคุด จะมีการใช้ยาชาเฉพาะที่แบบป้ายก่อน เพื่อให้เนื้อเยื่อบริเวณที่จะฉีดยามีอาการชา
จากนั้นทันตแพทย์จะฉีดยาชาบริเวณที่จะผ่าฟันคุด และเมื่อยาชาเริ่มออกฤทธิ์แล้ว เราก็จะแทบไม่รู้สึกอะไรเลย และถ้าการผ่าฟันคุด ทำโดยทีมทันตแพทย์ศัลยกรรมช่องปากเฉพาะทาง ที่มีความเชี่ยวชาญและประสบการณ์การวางแผนการรักษาสูง มีความรวดเร็วและความแม่นยำในการผ่าตัด แผลก็จะเล็ก และหายได้อย่างรวดเร็วค่ะ
ถอนฟันคุด-ผ่าฟันคุดกี่วันหาย?
ส่วนใหญ่จะมีอาการเจ็บปวดหลังผ่าฟันคุดประมาณ 2-3ชั่วโมง หลังยาชาหมดฤทธิ์ แต่จากนั้นอาจจะยังรู้สึกเจ็บได้ประมาณ 24 ชั่วโมงแรกหลังผ่าฟันคุด และอาการจะค่อยๆดีขึ้นใน 2-3 วัน แต่ถ้าให้กลับมาใช้ชีวิตและทานอาหารได้ตามปกติเลยก็จะอยู่ประมาณ 3-4 วัน หรือไม่เกิน 1-2 สัปดาห์ ในกรณีที่มีการกรอกระดูกอาจต้องรอนานกว่าถึงประมาณ 1-2 เดือน
